Մարուշ Երամեան – Բանաստեղծ, արձակագիր, կրթական մշակ:

Ծնած է Հալէպ, Սուրիա:
Աւարտած է Հալէպի «Քարէն Եփփէ» ճեմարանը եւ աւելի ուշ՝ Պէյրութի պետական Բարձրագոյն Երաժշտանոցի դաշնամուրային բաժինը՝ վկայուելով Քաշանի (Ֆրանսա) պետական երաժշտանոցի կողմէ:
Իր «Ուրուագիծ Սփիւռքահայ Բանաստեղծութեան 1965-1995» գրական-ուսումնասիրական աշխատութիւնը պաշտպանելով Մանուկ Աբեղեանի անուան հիմնարկէն ներս, դարձած է բանասիրական գիտութիւններու թեկնածու: Նշեալ  աշխատութիւնը որպէս հատոր հետագային լոյս տեսած է Գահիրէ, «Ջահակիր» հրատարակութեան կողմէ, 2018-ին:
Հրատարակած է քերթողական վեց գրքոյկներ՝ «Հում բառերս կը բերեմ դիմակներու հանդէսին» 1991, «Տարբերակներ» 1995, «Հալոց» 1998, «Գիշերներ» 2001, «Հին Քերթուածներ» 2004 եւ «Գաղտնագրութիւն» 2016: Առաջին չորսը Հալէպ տպուած են, վերջին երկուքը՝ Երեւան:
Ունի պատմուածքներու երկու հատորներ՝ «Մօր Գոգնոցը» 2003, Գ. Մելիտինեցի մրցանակին (թիւ 52) հրատարակութեամբ (Անթիլիաս) եւ «Տաճարացում», հրատարակուած Երեւան, 2007 թուականին:

«Բանաստեղծութիւն» պարբերագիրքի եւ «Մաշտոց» մատենաշարի խմբագիրներէն մէկն է: Սփիւռքահայ ու Հայաստանի մամուլի էջերուն բազմիցս հրատարակուած են բանաստեղծուհիի գրչին պատկանող բազմաթիւ յօդուածներ:
Մարուշի բանաստեղծութիւնները նորաբոյր են եւ արդիական: Վահէ Օշականը եղած է առաջինը, որ նկատած է բանաստեղծուհիի համարձակ մուտքը գրական աշխարհ եւ ըսած է. «Թարմ հով մը կը փչէ Սուրիոյ աւազներուն վրայէն…»:

 

ՀԱԼԷ՛Պ ՀԱԼԷ՛Պ
Հողը իմս չէր

Բայց իմս դարձաւ
Երբ հոն թաղուեցան պապերս որոնք
Տիգրանակերտէն ԱՄՆի երազով
Եկեր էին հոս

Ուր երկինքը լուրթ երազ ցօղեր էր
Իրենց աներազ ու տագնապահար
Հոգիներուն մէջ

Ուր հողը կարմիր ծնունդ տուեր էր
Ցորենին հացին ու քաղցր կեանքի
Հաւատքին անհաս

Հողը իմս չէր

Բայց իմս դարձաւ
Երբ այստեղ ծնան հանիս մեծ-մայրս
Խանըմ անունով

Վերանուանուեցաւ
Զուարթ Գասպարեան

Ու իր պսակին
Դալուկ ժպիտով ու թեւերը վեր
«Լէմունէ ալ լէմունէ» պարեց սրտագին

Լեզուն իմս չէր
Բայց արձագանգը կը հասնէր ունկիս
Հեռու Անիէն Արքայէն Գագիկ

Եւ մեր պատմութեան հոսող հիւսակէն
Բազում ձեռքերով հիւսուած ապահով
Եւ նոյն վաչկատուն ցեղերէն քակուած

Իսկ ցաւը մերն էր սկիզբէն իմս
Խոշտանգուած հողի եւ հեղուած արեան
Ցաւը իմս էր զի նոյնն էր նման

Այս հողին վրայ
Արեան մէջ կապոյտ
Եւ այս լեզուին մէջ

Վայրը ես էի
Եւ իմս էր վայրը որքան անտառը
Եւ կամ երկինքը եղնիկներուն է

Բայց հրդեհ ինկաւ
Երկինքն ուրացաւ իր զաւակները
Որոնք մնացին անհող աներկինք

Ու կորսուեցան
Իրիկուան լուրերուն
Եւ իրականութեան միջեւ տեղ մը

Երկնքին հետ
Վայրն ալ ուրացաւ մեզ
Մենք որ մեր ուսերուն վերցուցեր էինք զայն
Ու խնամեր մեր թարթիչներուն շուքովը

Ծիծեռնակները ուշացան ժամադրութեան
Ամէն գարնան կէսօրէ ետք
Ժամը չորսին
Արձակուող աշակերտներուն
Եւ իջնող իրիկուան օրհնութեան հետ

Ծակ-ծակ էր երկինքը

Ու ծիծեռնակները այն գարնան չհասկցան
Թէ ինչո՞ւ չկային «փայտի հրապարակ»ին
Զիրենք սպասող մանչերը

Եւ ինչո՞ւ չկային զէթուզահթէր ծախողները

Կար միայն մեծ վախազդու յղի լռութիւնը
– Կարծես լռութիւնը էգ ըլլար –
Պատրաստ ամէն պահու արհաւիրք ծնելու

Ծակ-ծակ երկնքին տակ
Ծակ-ծակ քարտէս մըն ալ կար
Ուր ոտնաչափ մը տեղ գտեր
Կեցեր էինք
Ծիծառներուն օրհնութիւնը վրանիս

Իրենցմէ սորվեր էինք երգել
Մեր գիշերները բերդին շուրջ
Նարկիլէի բոյրով քաղցրացած

Այն օրերուն
Ժամանակը մեր ընկերն էր
Մեզի հետ կը ծխէր գիշերներուն խորունկ կապոյտը
Եւ կը զուգերգէր պալլատը հին ասպետներուն
Որոնց անունները
Բերդին դարպասներուն էին դաջուած

«Ոչ կը մոռնամ
Ոչ ալ կը յիշեմ ապագան»
Որ ժամանակին հետ թեւանցուկ
Փախաւ մեր քաղաքէն
Ետեւը միայն փոշի ու մոռացում ձգելով

Հիմա երկրին խորը տեղ մը
Մոռցուած վանքերու կենդանութեամբ կը շնչենք
Մնչող տատրակներուն գգուանքը մեր ուսերուն

 

Sometimes I feel like a motherless child

Երբեմն
Գարնան մէջ երբ տերեւաթափ կ՚ըլլայ յուշերու
Երբ ծովը կը լռէ առանց փոթորիկ գուշակելու
Երբ ոչինչ կը կատարուի
Հաստատելու թէ տակաւին կ՚ապրիմ
Նոյնիսկ առանց արիւնս տեսնելու

Երբ լռած կ՚ըլլաս այնքան երկար
Չեղածի պէս
կը սկսիմ կասկածիլ ինքզինքիս
կասկածիլ բոլոր բաներուն
վաղուց հաստատուած

երբեմն
երբ ձմեռը կը դառնայ մեծ հօր չափ բարի
աստուծոյ պէս ողորմած

երբ աքսորուած կ՚ըլլամ ներսի
եւ դուրսի աշխարհներէն
անոնց միջեւ no man’s land-ի պէս
եդեմի մը մէջ
որ դժոխքի քրքիջ ունի

այն ատեն
անմայր զաւկի պէս
չեմ իսկ հեկեկար արդէն

պարզապէս
չեմ ըլլար

կ՚ըլլայ միայն մեղեդին
որ օր մը
դուն
էիր