Աբրահամ Ալիքեան (1928-2013) – հայ բանաստեղծ, թարգմանիչ։

Ծնած է Եգիպտոս, 21 Մայիս, 1928-ին: Նախնական կրթութիւնը ստացած է տեղի Նուպարեան վարժարանին մէջ: 1939-ին գաղթած է Պէյրութ: 1946-ին աւարտած է Համազգայինի Նշան Փալանճեան Ճեմարանը: 1947-ին ներգաթած է Հայաստան, ապա քանի մը տարի ետք՝ փոխադրուած Մոսկուա:

Մոսկուայի մէջ Ալիքեան երկար տարիներ զբաղած է ուսուցչութեամբ «Մաքսիմ Կորքի»ի անուան գրականութեան հիմնարկէն ներս, ուրկէ շրջանաւարտ էր ինք: Ան 1970-ականներուն հեռացած է Մոսկուայէն դէպի Փարիզ, ապա՝ ԱՄՆ: Ապա հրաւիրուած է Պէյրութ, ուր երկար տարիներ ուսուցչութեամբ զբաղած է այն ժամանակ գործող Համազգայինի «Հայագիտական բարձրագոյն Հիմնարկ»էն եւ ապա Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան Պիքֆայայի դպրեվանքէն ներս:

Բանաստեղծը կը տիրապետէր Ֆրանսերէն լեզուին եւ թարգմանական մեծ ժառանգ թողած է: Անոր գործերէն թարգմանուած են ռուսերէն։ 

Ալիքեան ունի բանաստեղծական մեծ ժառանգ. անոր վերջին երկու բազմաբովանդակ հատորները տպագրուած են Երեւանի մէջ գրականագէտ Եուրի Խաչատրեանի աշխատութեամբ եւ ճիգերով:

Բանաստեղծ Աբրահամ Ալիքեան կը մահանայ 15 Յունիս, 2013-ին, Պուրճ Համուտի Պէյրութ) ազգային ծերանոցին մէջ։

 

Նկարիչը

Ներկապնակն ուսընդանութ,
Ինչպէս փանդիռ ու վին ուսած
Վահագնահեր Գողթան գուսան
Ծեր նկարիչն է ընթանում։

Շուրջը՝ նշի ու դեղձենի,
Դեղձանիկ ու դեղին դայլայլ,
Շուրջը խոտերն այնքան դալար
Ահ, թաթախե՜ր ծայրը վրձնի…
Բայց գնում է անվերջ տանող
Կածանն ի վեր, մերթ զգալով,
Թէ նորից է ամէն քայլով
Հասնում, մտնում արուեստանոց,

Ուր կուտակուած վճիտ ու նոր
Պաստառներն իր անշրջանակ,
Որ պոկոտւում են ջուր ցանած
Լաւաշների ճարճատիւնով
Շրջանակել, տարել են տուն.
Ահ, եթէ ո՛չ նշին այն պերճ,
Գէթ նրանից ճերմակ ամպեր,
Թէպէտ ո՛չ այս, բայց այս առտուն։

Սակայն ժպտում է հանդիպած
Բոյս ու Հաւքին, որ վաղանցուկ
Կեանքով իրեն են թախանձում.
– Մե՛զ էլ, վարպե՛տ, մե՛զ էլ, Աստուա՜ծ…

ՀԵԶ ԻՐԻԿՈՒՆ

Մեղմութիւնն այս, հեշտանքի պէս համակող,

Քաղցրութիւնն, ուր ճաթըռտում են ճութ ու ճիռ,

Դո՛ւ քաղեցիր բիւր այգերից հողմակոծ,

Բիւր օրերի օշինդրից դո՛ւ քամեցիր։

Հանապազորդ հացիս վրայ լոյսն այս քո

Հացս երկնած հողիս հոգին չէ՞ միայն,

Որ երջանիկ էր, երբ նոյնիսկ մէ՛կ հասկով

Իր խաչբուռն էր հիւսում տօնին աւետման։

Իսկ քո կապոյտն այս պաստառոտ որմն ի վեր,

Ուր դալկաթերթ ծաղկանց հետ լուռ դէմքերի

Յառումներն են արդէն համա՜կ հրաւէր,

Ժպիտը չէ՞ այն գոհութեան գերագոյն,

Թէ արտօրէն ծովածփիկ ու բարի

Իրիկնացար արդարեւ, հե՜զ իրիկուն։

ԹԱԽԱՆՁԱՆՔ ԹՂԹԻՆ

Քսան հի՛նգ տարի քո հայելու դէմ,

Օ՜, համբերութի՛ւն, քսան հի՛նգ տարի։

Հերիք չէ՞ քո մէջ իմ դէմքը դատեմ՝

Մէկ հմայքի դէմ գտնեմ բի՜ւր թերի։

Գեղեցի՛կ ես դու եւ շուշանափայլ.

Մեղք է քեզ եղծել քո գովքով անգամ։

Բայց տուր ջրերիդ զուլալուել, ծփալ

Մի քիչ էլ գոնէ, ճերմա՜կ բարեկամ։

Ես գիտե՛մ, շունչս, քեզ աղօտելով,

Քեզ չի դարձնում նախկինից անբիծ,

Սակայն ի՞նչ անել, ինչպէ՞ս, եթէ լոկ

Ձեռքերս քեզնով ուռչում են ծափից։

Ի՞նչ անել, եթէ այն օրից, երբ իմ

Աշակերտական տետրից սահելով,

Վիճակեցիր ինձ քո փայլով նրբին

Տեսնել իմ հեռուն, ինչպէս ձնհալով…

Դու գիտես, թէ ես ուզեցի միայն,

Որ շարունակի խարշափել վրադ

Ծառն այն, որի դու գոյութեան վկան,

Ծնունդն ես, յուշը եւ խոստումն առատ։

Ուզեցի, որ դու չլինես յօժար

Իմ սարքած ամէն տօն ու հանդէսի,

Որ գէթ մէ՛կ անգամ ժպտալու համար

Եօթանասուն եօ՛թն անգամ ատես ինձ։

Ուզեցի մերթ էլ, որ գթաս մի պահ,

Անես գիշերս ցերեկիս դրօշ,

Չէ՞ որ առանց քեզ ես՝ անշահ, անճահ

Կեանքս՝ անհեթեթ ու գինս՝ գրոշ։

Ուզեցի.՜… Սակայն ի՜նչ չքնաղ ես դու՝

Մեղք է քեզ եղծել քո գովքով անգամ.

Բայց տո՛ւր ջրերիդ զուլալուել, ա՜խ, տո՛ւր,

Մի քիչ էլ գոնէ, ճերմա՜կ բարեկամ…