Հրապարակուած է Թուրքիոյ համար խնդրայարոյց Արամ Անտոնեանի՝ «Մեծ ոճիր» հատորը
![Հրապարակուած է Թուրքիոյ համար խնդրայարոյց Արամ Անտոնեանի՝ «Մեծ ոճիր» հատորը](https://arevelk.am/storage/articles/May2024/JO2GwT7Xj0knn0OkZVBl.png)
Այս տարի Ապրիլ 24-ին, լոյս տեսած է Արամ Անտոնեանի 1919 թուականին գրած գրքին թրքերէն թարգմանութիւնը՝ «Մեծ Ոճիր» խորագիրով, թարգմանուած պոլսահայ լրագրող Օհաննէս (Յովհաննէս) Քըլըչտաղիի կողմէ: Գրքին ենթավերնագիրն է՝ «Հայոց ցեղասպանութիւնը Հալէպի գաղթականներու տնօրինութեան գլխաւոր քարտուղար Նայիմ պէյի վկայութեամբ»։
Թարգմանուած գրքին առաջաբանը գրող, Հայոց Ցեղասպանութեան մասին կարեւոր աշխատութիւններու հեղինակ թուրք առաջադէմ պատմաբան Թանէր Աքչամ այս առթիւ իր դիմատետրեան էջին կը գրէ՝
«Նոր գիրք: Արամ Անտոնեանի «Մեծ Ոճիր» անմահ գործը, որ գրուած է 1919-ին, վերջապէս թրքերէնով՝ Օհաննէս Քըլըչտաղիի հիանալի թարգմանութեամբ։ Ժամանակն է թարգմանել այն նաեւ անգլերէնի:
Ես չեմ կրնար պէտք եղած չափով արտայայտել իմ ուրախութիւնը: Արամ Անտոնեանի անմահ գործը՝ «Մեծ Ոճիր» վերջապէս թրքերէնով է Օհաննէս Քըլըչտաղիի հիանալի թարգմանութեամբ։ Ես յատկապէս նախաբանը գրած եմ բացատրելու, թէ ինչու այս գործը անմահ է։
Այս գիրքի առաջաբանին մէջ Արամ Անտոնեան գրած է, թէ գիրքը «ձայն տալու համար է նահատակներուն, որոնք կը բացակային հայ նահատակութեան նուիրուած գրականութեան մէջ»։
Գիրքի ամէնէն կարեւոր վկան է Օսմանեան պաշտօնեայ Նայիմ Էֆենտին։ 1983-էն ետք թրքական իշխանութիւնները եւ ժխտողական ողջ հասարակութիւնը ետեւ ետեւի գիրք գրեցին պնդելու, որ Արամ Անտոնեանի գրութիւնները կեղծ են, իսկ այնտեղ ներկայացուցած փաստաթուղթերը՝ կեղծիք: Անոնց փաստարկները հիմնուած էին երեք կէտի վրայ.-
Ա) Նայիմ էֆենտի անունով մարդ գոյութիւն չունի:
Բ) Մարդը, որ գոյութիւն չունի, չի կրնար գրել յուշերու գիրք: «Ցոյց տուէք մեզի բնօրինակ յուշագրութիւնը, եթէ ան իսկապէս գրած է այդ»։
Գ) Այնտեղ ներկայացուած Թալէաթ փաշայի հեռագիրները կեղծիք են։
Երկար տարիներ Օսմանեան արխիւները մնացին «փակ»: Եւ երբ սկսան փաստաթուղթեր հրապարակել, շատ քիչ բան հրապարակեցին։ 2010-ականներէն ետք հետազօտողներուն հասանելի փաստաթուղթերուն թիւը զգալիօրէն աւելցաւ:
2016-ին, «Սպաննութեան հրամաններ» իմ գիրքովս ես ցոյց տուի, որ եթէ ինչ որ կեղծ եւ կեղծիք կայ, այդ իրենց փաստարկներն են:
Նայիմ էֆենտի անունով մարդ եղած է։ Օսմանեան պաշտօնական փաստաթուղթերը գոյութիւն ունին, ներառեալ 1916-ին անոր իսկ վկայութիւնները:
Իսկ Օսմանեան արխիւի փաստաթուղթերը ցոյց կու տան, որ Թալիաթ փաշայի հեռագիրները կեղծ չեն։
Անտոնեանի գիրքը այժմ հայերէն բնագիրէն թարգմանուած է թրքերէնի։
Շնորհակալութիւն Օհաննէս թարգմանութեան համար: Շնորհակալութիւն Արաս հրատարակչատուն այս գեղեցիկ աշխատանքին համար։
Այս գիրքը պէտք է թարգմանուի նաեւ անգլերէնի, եւ եթէ թարգմանութեան ծախսերը հոգացող մը ըլլայ, ես պատրաստ եմ հրատարակել այն անգլերէնով»։