«Գիտակ» արեւմտահայերէն մանկապատանեկան ծրագիր

«Գիտակ» արեւմտահայերէն մանկապատանեկան ծրագիր «Համազգային» Միացեալ Նահանգներու Արեւելեան շրջանային վարչութիւնը ձեռնարկած է «Գիտակ» ծրագիրին։ «Գիտակ»-ին  նպատակն է դպրոցական կեանքի ընթացքին եւ մեր բնաշխարհին մէջ գոյութիւն ունեցող բներեւոյթները ներկայացնել հակիրճ արեւմտահայերէնով։ Իւրաքանչիւր տարիքային խմբաւորումի համար 20 տեսերիզներով, կը հանդիպինք պատմական հերոսներու, մարզաշխարհի, բնութեան մէջ հանդիպած անակնկալներու, ցամաքամասերու, ովկիանոսներու, անասուններու եւայլն։ Երեխաներուն արդէն ծանօթ յղացքները արեւմտահայերէնով ներկայացնելով, կը…

Տասներկու խորհուրդ հայերէն գրողին

Տասներկու խորհուրդ հայերէն գրողին Ոճաբանական Տասներկու խորհուրդ արդի հայ գրողին. Տօնական այս օրերուն Մի՛ ըսէք ու գրէք՝ –Սուրբ Ծնունդ,  Սուրբ Ծննդեան: Այլ ըսէք ու գրեցէ՛ք՝ –Ծնունդ  կամ Սուրբ ծնունդ, Սուրբծննդեան: Ճիշդ ինչպէս՝ Սեւ ծով, Սեւծովեան: Մի՛ ըսէք ու գրէք՝ –Նոր Տարի, Այլ ըսէք ու գրեցէ՛ք՝ –Նոր տարի:   Նաեւ՝ Ամանոր, Ամանորեայ…   Ձեր յօդուածը երկու…

Հայ լեզուի խնդիրը (Ըստ Դանիէլ Վարուժանի)

ՀԱՅ ԼԵԶՈՒԻ ԽՆԴԻՐԸ (ԸՍՏ ԴԱՆԻԷԼ ՎԱՐՈՒԺԱՆԻ) 1910-նական թուականներէն սկսեալ երիտասարդ բանաստեղծ Դանիէլ Վարուժան արդէն սկսած էր մեծ ճանաչում ստանալ: Այդ տարիներուն ան կը դառնայ Պոլսոյ գրական շրջանակներու ազդեցիկ դէմքերէն մէկը, գրական հաւաքոյթներու ոգին, ինչպէս նաեւ՝ 1911 թուականին կը տեղափոխուի Եւդոկիոյ (Թոքատ) ազգային ճեմարան, իսկ 1912 թուականին կը հրաւիրուի Պոլսոյ Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ վարժարանը՝ տեսուիչի պաշտօնով:…

Արհեստական բանականութիւնը եւ արեւմտահայերէնը

Արհեստական բանականութիւնը եւ արեւմտահայերէնը Այս յօ­դո­­ւա­ծը օրըս­­տօ­­­րէ զար­­գա­­­ցող ար­­հեստա­­կան բա­­նակա­­նու­­թեան եւ արեւմտա­­հայե­­րէնի ու­­սուցման նիւ­­թե­­­րու հա­­մար նա­­խաբանի մը բնոյ­­թը ու­­նի։ Թեխ­­նո­­­լոկիական զար­­գա­­­ցումնե­­րու հե­­տեւանքն է ար­­հեստա­­կան բա­­նակա­­նու­­թիւնը եւ անոր «chatGPT» տար­­բե­­­րակի եւ արեւմտա­­հայե­­րէնի ու­­սուցման ան­­հա­­­տական կամ հա­­սարա­­կական պայ­­մաննե­­րը հե­­տազօ­­տող նա­­խաբան մը պար­­զա­­­պէս։ Զգլխե­­ցու­­ցիչ զար­­գա­­­ցումներ Ար­­հեստա­­կան բա­­նակա­­նու­­թիւնը հետզհե­­տէ աւե­­լի յա­­ճախ կը յայտնուի մեր առօ­­րեային մէջ։ Ներ­­կա­­­յիս այս դրու­­թեան…

Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները (գ)

Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները (գ մաս) Քանի մեր բերած իրանական փոխառութիւնները ընդհանրապէս  ժողովրդախօսակցական բնոյթ ունին, հետաքրքրական է գիտնալ, թէ ի՛նչ ձեւ ու տեսք ունեցած են անոնք իրենց փոխառութեան  օրերուն՝ յարաբերաբար փոխատու լեզուներուն՝ պարսկերէնին եւ պահլաւերէնին: Մեծաթիւ օրինակներ ցոյց կու տան, որ մեր փոխառութիւնները միշտ նոյնահունչ  չեն եղած փոխատու լեզուի բառերուն հետ. հետաքրքրուողը կրնայ աչք մը նետել…

Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները (բ)

Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները (բ մաս) Մեր նախորդ յօդուածով տեսանք, որ հայերէնը պարսկերէնէն փոխ առած է 1400 բառ: Այս փոխառութիւնները բանաւոր ճամբով կատարուած ըլլալնուն պատճառով՝ առհասարակ առօրեայ խօսակցական բառեր են, որոնք իրենց կեն-սունակութենէն գրեթէ ոչինչ կորսնցուցած են մինչեւ այսօր՝ չհաշուած մէկ  աննշան տոկոսը, որ պատմական բնոյթ ունի  ու կորսնցուցած է իր այժմէականութիւնը: Պարսկական փոխառութեանց այս կշիռը…

Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները (ա)

Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները Պատմական Հայ-իրանական յարաբերութիւնները պատմական շատ խոր անցեալ ունին:  Այս յարաբերութեանց ակնարկող առաջին շօշափելի վկայութիւնը  կը գտնենք յոյն զօրավար-պատմիչ Քսենոփոնի «Նահանջ բիւրուն»-ի մէջ.  ըստ որուն՝ Հայաստան 6–րդ դարուն   անկախութիւնը կորսնցուցած՝  պարսկական  իշխանութեան սատրապութիւններէն մէկն էր՝ 13-րդը:  Պարսից Դարեհ Ա. արքան իր     ← Բեհիսթունի արձանագրութեան մէջ  կը վկայէ հետեւեալը, թէ «Քա.…

Շուշտակ…

ՇՈՒՇՏԱԿԸ Քրիստոսի եկեղեցին  եւ ամուսնութիւնը (1) Այս գլուխը սկսելու առթիւ կը փափաքիմ նախ սահմանել սակաւ ծանօթ շուշտակ բառը: Մալխասեան  զայն  կը բացատրէ հետեւեալ կերպ. –լուսնի մահիկի նման կանացի գդակ, –քահանայ, որ այրիանալուց յետոյ կուսակրօն է դառնում: Այս վերջին նշանակութեան բերումով կուսակրօնն ալ կը կոչուէր շուշտակ վարդապետ, եպիսկոպոս, ընդհուպ՝ շուշտակ կաթողիկոս: Թերեւս մտածուի, թէ կանացի գդակին անունը ի՛նչ կապ ունի կուսակրօն դարձած…

Արեւմտահայերէնի ճակատագիրը

ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԻ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ Լե­զուն ո­րով գրե­ցի երկ­րի ե­րե­սը քի­չեր Կը կար­դա­յին զայն ար­դէն ու պակ­սե­ցան ա­նոնք ալ. Հա­րիւր տա­րի ետք միայն իր այս ձե­ւով, այս սխալ Կամ ճիշդ ձե­ւով ու հնչմամբ՝ լե­զուն ա­նուշ զոր խօ­սէր Էին ա­նուշ տղաք­ներ, գու­ցէ խօ­սող չու­նե­նայ, ՎԱ­ՀԱՆ ԹԷ­ՔԷԵԱՆ – 1942 Ար­դա­րա­ցուա՞ծ է ար­դեօք բա­նաս­տեղ­ծին կան­խա­գու­շա­կու­մը մեր լե­զուի ա­պա­գա­յին մա­սին՝ թէ հնա­րա­ւո­րու­թիւն­ներ…

Պահպանենք Արեւմտահայերէնը

ՊԱՀՊԱՆԵՆՔ ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԸ Ա.- ԱՐԵՒԵԼԱՀԱՅԵՐԷՆՆ ՈՒԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԸ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՃԱԿԱՏԳԻՐՆ Է ՄԵՆՔ ԵՆՔ ՄԵՐ ԼԵԶՈՒԻՆ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ ՈՐՈՇՈՂԸ Լեզուագիտութեան մէջ ընդունուած տեսակէտ մըն է, թէ լեզուին բոլոր յատկութիւնները կը կրեն ժողովուրդի մտածելակերպին, միջավայրին եւ քաղաքական կեանքի ազդեցութիւնը: Այսինքն՝ իր ապրած կեանքի ընթացքով ժողովուրդը կ՚որոշէ լեզուին ճակատագիրը: Լեզուական փոփոխութիւններու, առաւել կամ նուազ չափով ենթակայ են բոլոր լեզուները: Կը…