Ինչո՞ւ Ոչ Հայերէն Երբ կը խօսինք հայերէնի վտանգուած լեզու ըլլալուն մասին, մեր միտքը առաջին հերթին կ՛երթայ արեւմտահայերէնին, քանի որ ականատեսը կ՛ըլլանք, կամայ-ակամայ՝ անոր հետզհետէ նուազ գործածութեան, իրարու յաջորդող նոր սերունդներուն կողմէ, մասնաւորապէս եւ անոր սխալ ու խաթարուած գործածութեան՝ բոլորիս կողմէ ընդհանրապէս։ Սակայն կայ ուրիշ իրողութիւն մը, որ հայերէնի վերապրումին կ՛առնչուի ու կը վտանգէ անոր…
Գործնական արեւմտահայերէն. հապա դպրոցէ՞ն ետք The character has to choose between three red devices. Ե՞րբ կը խզուի կապը հայերէնի ու աշակերտին միջեւ։ Միջնակարգէն ետք շատ անգամ, երբ հայերէնով մատուցուած աշխարհը կը սկսի նեղ ու անձուկ դառնալ երիտասարդութեան սեմը թեւակոխած պատանիին համար։ Այս գիծէն ետք դպրոցին, ուսուցիչին դերը էական նշանակութիւն ունի՝ պատանիի աշխարհէն ներս հայերէնին գրաւելիք…
Հարս, Հարսանիք Եւ… Ապահարզան Պսակադրութեան եկեղեցական արարողութեան մը ներկայ էի: Եկեղեցին ու անոր խորանը արտակարգօրէն լուսաւորուեր էին: Ամէն կողմ` հարսնեւորներ, գեղեցիկ հանդերձանքով պճնազարդուած կիներ ու մանկամարդ օրիորդներ, կոկիկ ու վայելուչ արտաքինով երիտասարդներ: Ուրախութի՛ւն կը ճառագայթէր ամէնուն դէմքէն: Փեսան` հազիւ 25ամեայ երիտասարդ մը, դասին մէջ է արդէն: Ակնդէտ կը սպասէ հարսին գալուստը` նայուածքը չհեռացնելով տաճարին…
Ծիրանի Երկիրը Եւ Աքքադացի Նարամ-Սուեն Աքքադացի Սարգոնէն ետք աքքադական երկրորդ կարեւոր արքան ներկայացաւ իր թոռը Նարամ-Սուեն (2255-2218 Ք.Ա.) իր իշխանութեան տարիները խիստ ուշագրաւ են, դէպի հիւսիս կազմակերպուած արշաւանքներով։ Ըստ Արնօլտ Թուինպիի, այդ ռազմական գործողութիւնները պէտք է դիտել, ոչ որպէս լոկ յարձակողական արշաւանքներ, այլ որպէս պաշտպանողական գործողութիւններ։ Բոլոր ազգերուն եւ ժողովուրդներուն կողմէ հայերուն տրուած «Արմէն» անունը…
Հայաստանեան բաբելոներէնը Նիւթը, որ պիտի արծարծեմ, առաջին ակնարկով կրնայ թուիլ անտեղի, անպատշաճ, մա՛նաւանդ Հայութեան սա դժուար օրերուն… բայց, ըստ իս՝ ընդհակառակն, ան կենսական կարեւորութիւն ներկայացնող նիւթ է, հարց մը, ճիշդ ալ այդ բովանդակին մէջ։ Անմիջապէս աւելցնեմ նաեւ որ ո՛չ ռազմական, ո՛չ քաղաքական եւ ո՛չ ալ ռազմաքաղաքական վերլուծում կատարելու որեւէ յաւակնութիւն պիտի չունենամ հոս, այլ միայն…
Բառի Մը Ծնունդը Ձեզմէ շատերուն կը պատահի, որ իրենց տնտնացող դպրոցականին թելադրեն՝ «աճապարէ՛, bus-ը հասնելիք է»: Ուրիշներ իրենց կարգին եւ այլազան առիթներով օգտագործած են այս նոյն բառը, որ մասնաւորաբար սփիւռքի մէջ եւ արեւմտահայերուս (արդէն երբէն ի վեր նաեւ՝ սփիւռքացած արեւելահայերու) բառամաթերքին անքակտելի մասը կը կազմէ…իրերու տրամաբանական բերումով: Երբ գրեթէ ամբողջ եւրոպան ու Ամերիկան ալ հետը որդեգրած…
ՎԱՌԻԼ ՆՇԱՆԱԿԷՐ… ԶԻՆՈՒԻԼ Վառիլ Ներսէս Շնորհալի ունի Վարդանանց նուիրուած բանաստեղծութիւն մը՝ «Նորահրաշ»-ը, որ արդարօրէն կը նկատուի մեր հոգեւոր գրականութեան գոհարներէն մէկը եւ որուն առաջին երկու տողեը կ’ըսեն. Նորահրաշ պսակաւոր եւ զօրագլուխ առաքինեաց, Վառեցար զինու հոգւոյն արիաբար ընդդէմ մահու: Եթէ ըսենք, որ զինու՝ գործիական հոլովն է զէն(ք) բառին, այսինքն՝ զէնքով, ապա ակնկալելի է, որ այս երկու տողերը հեշտութեամբ ըմբռնելի …
Վտանգը Մենք իրար անցանք, երբ ըսուեցաւ, թէ UNESCO-ն արեւմտահայերէնը մեռնող լեզուներու շարքին դասած է: Իրար անցանք, մերժեցինք, ճիշդ չէ ըսինք, եւ արեւմտահայերէնը պահպանելու համար աշխատանքներ տարուեցան՝ խորհրդաժողովներ, հայրենի կառավարութեան ուղղուած դիմումներ, որ եթէ սփիւռքը ի վիճակի չէ, գոնէ Հայաստանը իր վրայ վերցնէ արեւմտահայերէնը փրկելու առաքելութիւնը: Արեւմտահայերէնի գիտակներ սկսան համացանցի միջոցով արեւմտահայերէն սորվեցնել՝ սխալները սրբագրելով, նոյնիսկ…
Լեզուին մթագնումը Գիտեմ որ երկրի ներկայի այս մտահոգիչ կացութեան մէջ, ուր ամէն գրիչ շարժող քաղաքական իրադարձութիւններու ակէն ջուր կը խմէ, եւ այնքան առատ, որ թերթերը կը յորդին տեղեկատուական ու վերլուծական յօդուածներով, իսկ աղբիւրն ալ ոչ չորնալու, ոչ ալ նուազելու յոյս ունի,- ի մեծ բաւարարութիւն լրատուական ցանցերուն,- այս իրարանցումին մէջ լեզուի մասին խօսիլը քիչ մը պնդերեսութիւն…
Լեզուասպանութիւնն ալ Ցեղասպանութիւն է Երբ չենք դադրիր խօսելէ հայերէնի իմացութեան կարեւորութեան մասին, յաճախ կը լսենք նկատողութիւններ, թէ ո՞վ է կարեւորութիւն տուողը, առանց լաւ հայերէն գիտնալու ալ կարելի է մեր կեանքը ապրիլ, լաւ հայ ըլլալ, ի վերջոյ ո՜վ է, որ այդպիսի հայերէն պիտի գործածէ եւ այլն։ Ապրիլ 24-ի նուիրուած այս յօդուածով կ’ուզեմ վկայակոչել երիտասարդ ամերիկացի մասնագէտ…