Բառերու Գանձարանին Մէջ (5) – «Ձա» Ու «Ցօ», Ձագ, Ձագար Եւ Ձագեցի Կաթողիկոս

Բառերու Գանձարանին Մէջ (5) – «Ձա» Ու «Ցօ», Ձագ, Ձագար Եւ Ձագեցի Կաթողիկոս Մեր դպրոցներուն մէջ, մինչեւ բարձրագոյն կարգերը, աշակերտները յաճախ դժուարութիւն ունին զատորոշելու այբուբենի «ձ»-ն եւ «ց»-ն։ Առաջինը «ձա» կը կոչուի, իսկ երկրորդը՝ «ցօ»‎։ Մեր տղաքը այս անուանումներն իսկ երբեմն կ’անգիտանան. իրենց համար կայ «օձի ձ»-ը եւ կայ «հացի ց»-ը …։ Այսքա՛ն։ Իսկ թէ գրաւոր խօսքի մէջ ե՞րբ «ձա»-ն պիտի գործածենք ու ե՞րբ՝ «ցօ»-ն, ատիկա…

Բառերու Գանձարանին Մէջ (3) – «Դա» Ու «Թօ», Դեւ Ու Թեւ, Դեր Ու Թերի

Բառերու Գանձարանին Մէջ (3) – «Դա» Ու «Թօ», Դեւ Ու Թեւ, Դեր Ու Թերի Ի՞նչ կը կարծէք.- մեր լեզուին մէջ «դա»ո՞վ սկսող բառերը աւելի շատ են, թէ՞ «թօ»ով սկսողները։ Այսպիսի հարցում մը ես ինծի ալ չէի հարցուցած մինչեւ այսօր։ Սակայն հիմա սկսած եմ հետաքրքրուիլ նմանօրինակ մանրամասնութիւններով։ Մալխասեան բառարանը «դ»ով սկսող բառերը ժողված է 67 էջի մէջ, իսկ «թ»ին ալ…

Բառերու Գանձարանին Մէջ – (2) – «Գիմ» Եւ «Քէ», Գաւառ Ու Քաղաք, Քարոզ Ու Գեհեն (Բ. մաս)

Բառերու Գանձարանին Մէջ – (2) – «Գիմ» Եւ «Քէ», Գաւառ Ու Քաղաք, Քարոզ Ու Գեհեն (Բ. մաս) Թոյլ տուէք, որ «գաւառ»էն ոստում մը կատարեմ դէպի «քաղաք»։ Այնքան գործածական այս բառը կը սկսի ու կ’աւարտի «ք»-ով։ ՔաղաՔ։ Ամէնքս ալ ծնած ու հասակ առած ենք քաղաքներու մէջ։ Քաղաքացի՛ ենք։ Քաղաքները մեզի հետ նոյնացած են, կամ՝ մե՛նք նոյնացած ենք քաղաքներուն հետ…։…

Բառերու Գանձարանին Մէջ (2) – «Գիմ» Եւ «Քէ», Գաւառ Ու Քաղաք, Քարոզ Ու Գեհեն

Բառերու Գանձարանին Մէջ  (2) – «Գիմ» Եւ «Քէ», Գաւառ Ու Քաղաք, Քարոզ Ու Գեհեն «Գիմ» տառին նկատմամբ մասնաւոր տկարութիւն մը ունիմ։ Շեշտուած համակրանք մը կամ անբացատրելի գորով մը։ Պարզապէս, որովհետեւ հայերէն այբուբենի այս երրորդ տառով կը սկսին գիր, գիրք, գրադարան եւ գրականութիւն բառերը, որոնք ահաւասիկ՝ աւելի քան երեսունհինգ տարիէ իվեր, առօրեայ մտասեւեռում, ընկեր եւ ուղենիշ եղան ինծի։ Միւս…

Բառերու Գանձարանին Մէջ (1) – «Բեն» Ու «Փիւր», Արբենալ, Տարփանք, Հարբուխ Եւ Տրոփիւն

Բառերու Գանձարանին Մէջ – 1 «Բեն» Ու «Փիւր», Արբենալ, Տարփանք, Հարբուխ Եւ Տրոփիւն Վերամուտ է դարձեալ։    Կը հնչեն զանգերը ու դպրոցները կը վերաբանան իրենց դռները։    Ամէն տարիքի աշակերտներ, գունաւոր պայուսակներ իրենց շալակին, երամ-երամ կը բռնեն դպրոցի ճամբան…։    Հայկական վարժարաններէ ներս, մեզի համար, ամէնէն էական դասապահերը հայերէնի պահերն են, ուր իրարու կը հանդիպին հայ աշակերտն ու…

Բառերու Գանձարանին Մէջ. Ձախ Ու Ցախ, Ձախլիկներ Եւ Ձախակողմեաններ

Բառերու Գանձարանին Մէջ. Ձախ Ու Ցախ, Ձախլիկներ Եւ Ձախակողմեաններ Մանկապարտէզի երեխաներն անգամ գիտեն, որ «ձախ»-ը կողմի մը իմաստը ունի եւ անոր հականիշն ալ «աջ»-ն է: Ձախ ձեռք, ձախ ականջ, ձախ կողմի մայթ, ձախ դառնալ, ձախէն քալել եւ այլն: Իբրեւ իրեն հոմանիշ` ունինք «ահեակ» բառը, որ շատ քիչ կը գործածուի: Ատոր կը հանդիպինք երբեմն եկեղեցական լուրերու…

Բարբառագիտութիւնը Եւ Անտիոքի Հայերէն Խօսուածքները (Բարբառագէտներուն)

Բարբառագիտութիւնը Եւ Անտիոքի Հայերէն Խօսուածքները (Բարբառագէտներուն) Գարեգին եպս․ Սրուանձտեանց մեր մէջ առաջին անգամ յայտնաբերեց արեւմտահայ գաւառի բառն ու բանը։ Անոր «Գրոց ու բրոց»ը (1874)՝ «Սասունցի Դաւիթ կամ Մհերի դուռ» յաւելուածով, «Մանանա»ն (1876), «Թորոս Աղբար»ը (Ա․ գիրք՝ 1879, Բ․ գիրք՝ 1884), «Համով-հոտով»ը (1884) հետաքրքրութիւն եւ սէր ստեղծեցին հայ ժողովուրդի «անգիր գրականութեան» նկատմամբ։ Արեւմտահայ մամուլը լրջօրէն սկսաւ…

Մի՛ գրէք՝ յետագայ, որ հայերէն չէ, այլ գրեցէ՛ք հետագայ

1. Ուղղագրական Մի՛ գրէք՝    20 ամեակ կամ   քսան ամեակ,  այլ գրեցէ՛ք  20-ամեակ կամ քսանամեակ: Մի՛ գրէք՝   44 oրեայ կամ 44օրեայ, այլ գրեցէ՛ք 44-օրեայ: Մի՛ գրէք՝   յետ այսու, որ hայերէն չէ, այլ գրեցէ՛ք այսուհետեւ, այնուհետեւ: Մի՛ գրէք՝   յետագայ,  որ հայերէն չէ,  այլ գրեցէ՛ք հետագայ: Մի՛ գրէք՝   այլոք, այլօք, որոնք հայերէն չեն, այլ գրեցէ՛ք  այլ-այլով,  այլք-այլովք: * …

Փէշ եւ յուբկա

Փէշ  եւ յուբկա  Հայրենաբնակ  սրտցաւ բարեկամ մը՝ հալեպահայ նախկին կրթական մշակ եւ տնօրէն, դառնութեամբ կը պատմէ հետեւեալը. սուրիահայ աղջնակ մը շարադրութեանը մէջ կը կիրարկէ ամէն  արեւմտահայու ծանօթ փէշ բառը: Արեւելահայ ուսուցչուհին,  սրբագրութիւնը  վերադարձնելու առթիւ, հարց կու տայ անոր, թէ ի՛նչ կը նշանակէ  «փէշ»: Սա կը ջանայ գտնուած տեղէն բացատրել՝ առանց հասկցնել կարենալու, մինչեւ որ դուրս…

Եւ… և

Եւ… և 1. Ֆրանսա-Ֆրանսիա, ֆրանսացի-ֆրանսիացի Google-ին կը դիմեմ  «Ֆրանսա» անունով, եւ  ահա առաջին տեղեկութիւնը կ’ըլլայ այն, որ այս երկիրը «Միութենկան-մենական կիսանախագահական հանրապետութիւն  է»… հասկցէ՛ք ինչ որ կ’ուզէք, ես բան մըն ալ չհասկցայ այս սահմանումէն, որուն բնաւ պէտք չունէի՝ ճանչնալու համար մեր գիտցած Ֆրանսան: Ուրկէ-ուր սատանան դրդեց, որ բանամ նաեւ… «Ֆրանսիա». յայտնօրէն այս ինքնամեկուսացումը, որուն դատապարտուած եմ …