Լեզուական Հնհնուքներ (3). Արեւմտահայերէնը Հայաստանի մէջ. Յակոբ Չոլաքեան

ԼԵԶՈՒԱԿԱՆ ՀՆՀՆՈՒՔՆԵՐ-3 ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՄԷՋ … Այսուհանդերձ, 1980-ականներէն ակսեալ, ու մանաւանդ յետ անկախութեան Հայաստանի մէջ լուրջ տեղաշարժ նկատուած է արեւմտահայերէնի նկատմամբ։ — Արեւմտահայերէնը դասանիւթ է բարձրագոյն ուսումնական հաստատութիւններու բանասիրական բաժանմունքներու մէջ։ Նուազագոյնը կայ արեւմտահայերէն-արեւելահայերէն զուդագրական քերականութիւն անունով դասանիւթ մը։ Երեւի հեռու չէ այն օրը, երբ համալսարանի մէջ հայոց լեզու առարկան միայն արեւելահայ գրական լեզուն չըլլայ,…

Լեզուական Հնհնուքներ (2). Միասնական Ուղղագրութիւն. Յակոբ Չոլաքեան

Լեզուական Հնհնուքներ (2). Միասնական Ուղղագրութիւն Մեր երկու գրական լեզուներու մերձեցման դէմ կանգնած մեծագոյն խոչընդոտը նկատուեցաւ նոր ուղղագրութիւնը, որ լիովին կը կտրէր նոր հայերէնը անոր դասական եւ միջին որակներէն, նաեւ արեւմտահայերէնէն, որ սփիւռքի մէջ յամառօրէն կառչած մնաց աւանդական ուղղագրութեան։ Աւանդական ուղղագրութիւնը զերծ չէր եւ չէ ներքին հակասութիւններէ եւ երկձեւութիւններէ, որոնք մամուլի մէջ եւ առանձին հեղինակներու կողմէ…

Օտարաբանութիւնները կը հեղեղեն արեւելահայերէնը. Յակոբ Չոլաքեան

Օտարաբանութիւնները կը հեղեղեն արեւելահայերէնը.Յակոբ Չոլաքեան   Շատ բնական է կարծել, որ ամեն հայ իրաւունք ունի բողոքելու, թէ ի՛նչ ըսել է մէկ ազգ, բայց երկու լեզու, եւ ամեն հայ իրաւունք ունի պատկերացնելու մէկ ընդհանուր լեզու, որ իրողապէս չկայ, բայց ոմանց միտքին մէջ կրնայ ծագիլ․ մէկը կ՛ըսէ գրաբարը վերակենդանացնենք․ միւսը կ՛ըսէ թող ատիկա արեւելահայերէնը ըլլայ, երրորդը կ՛ըսէ…

Կը գլխագրուին…չեն գլխագրուիր…

Կը գլխագրուին…չեն գլխագրուիր… Ուրեմն կը շարունակենք գլխագրումի բնաբանը: Կը գլխագրուին աշխարհագրական տարածք ցոյց տուող բարդ անուններու բոլոր բաղադրիչները. —Փոքր Ասիա, սակայն՝ փոքրասիական —Մերձաւոր Արեւելք, սակայն՝ մերձարեւելեան —Ծայրագոյն Արեւելք —Միջին Ասիա, սակայն՝ միջինասիական —Վերին Եգիպտոս, Ստորին Եգիպտոս[1]                    –Հարաւային Արաբիա, սակայն՝ հարաւարաբական       —Հարաւային Ամերիկա, սակայն հարաւամերիկեան —Հարաւային Ափրիկէ, սակայն՝ հարաւափրիկեան —Արեւմտեան Հայաստան կամ Արեւմտահայաստան, արեւմտահայկական —Արեւելեան Հայաստան կամ Արեւելահայաստան, արեւելահայկական           Արշակունի, մխիթարեան եւ նմանները չեն գլխագրուիր իբրեւ…

Գլխագրում. Խորագիրներու Եւ Յատուկ Անուններու Պարագան

Գլխագրում. Խորագիրներու Եւ Յատուկ Անուններու Պարագան Գլխագրում Գլխագրումը մեր ցաւոտ հարցերէն մէկն է, որ յարատեւ կը հալածէ մեզ առանց օրինականութեան ու միօրինակութեան ցանկալի մակարդակներուն հասնելու  կամ մօտենալու. ամէն մարդ ազատօրէն եւ խելքին փչածին պէս կը գլխագրէ. հարցնող-դնող չկայ: Է՜հ, աշխարհը իրար անցած՝ գլուխը առեր կ’երթայ,  հիմա ժամանա՞կն է գլխագրերով զբաղելու: Այսինքն՝ արեւմտահայուն խելքին ու ճաշակին  …

Ոչ՝ գրաբանութիւն, այլ… ինքնահաճ հեքիաթ

ՈՉ՝ ԳՐԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆ, ԱՅԼ… ԻՆՔՆԱՀԱՃ ՀԵՔԻԱԹ Ձեւաւորումը՝ Էտուարտ Թաշճեանի Եզակի՞, թէ՞ յոգնակի —Ցուցափեղկը կը յորդէր թարմ, ակնահաճոյ ու ախորժաբեր երշիկ-ով: —Ցուցափեղկը կը յորդէր  տեղական, ֆրանսական ու իտալական պանիրներ-ով: Ի՞նչ տրամաբանութեամբ ընտրել տուեալ գոյականին թիւը: *   *   * Բերուած օրինակները, որոնք շատ ընդհանրացած են, կը յատկանշուին անով, որ նոյն գոյականը կը կրէ մէկէ աւելի որոշիչներ. —երշիկ-ը՝ թարմ,…

Ի դէմս, ի դիմաց, յանձին ու յանձինս

Ի ԴԷՄՍ, Ի ԴԻՄԱՑ, ՅԱՆՁԻՆ ՈՒ ՅԱՆՁԻՆՍ Հարցում, եւ փորձեցէք լա՛ւ մտածել. Կրնա՞ք պատկերացնել  կացութիւն մը, ուր գտնուիք շրջանակի մը թէ՛ կեդրոնը, թէ՛  շուրջը: Պիտի ըսէք ինչպէ՞ս կարելի է գտնուիլ երկու տարբեր դիքերու վրայ. մենք յառաջդիմակա՞ն ենք, որ ձախը  դաւանինք հրապարակաւ, եւ աջը որդեգրենք… ի ծածուկս: Ես ալ բոլորիդ պէս կը մտածեմ, սակայն ասոնք հասարակ…

Մայրենի Լեզու — Վերասահմանումի Անհրաժեշտութիւն Եւ Դպրոց

Մայրենի Լեզու — Վերասահմանումի Անհրաժեշտութիւն Եւ Դպրոց* Ֆրանսայի մէջ հայերէնի դասաւանդութեան բազմամեայ փորձառութիւնս կը ստիպէ, յաճախ ստիպած է աւանդաբար փոխանցուող ամրագրուած տեսակէտները վերաքննութեան ենթարկելու, եթէ պէտք է՝ վերասահմանելու փորձին մէջ մտնելու եւ արդի պայմաններուն համապատասխանեցնել ջանալու։ Աշակերտին մէկ անմեղ հարցումը կրնայ անճրկեցնել ուսուցիչը եւ ստիպել, որ ան հասկնայ, թէ հինցած բանալիներով պիտի չբացուին նոր դռները։…

Շիրիմի այցելութիւն լեզուներու գերեզմանատան մէջ

Շիրիմի այցելութիւն լեզուներու գերեզմանատան մէջ* Կարելի չէ գու­շա­կել թէ մարդկա­յին պատ­մութեան ո՞ր հանգրո­ւանին մարդ արա­րածը իր ար­ձա­կած ձայ­նե­րը կա­նոնի մը հա­մաձայն ձե­ւաւո­րեց եւ գո­յացուց իմաս­տա­լից բա­ռեր։ Առաս­պե­լական պատ­մութեան հա­մաձայն Բա­բելո­նի աշ­տա­րակը կա­ռու­ցողնե­րը Աս­տո­ւածա­յին պա­տիժով մը սկսան տար­բեր լե­զու­ներ խօ­սելով հա­մատեղ աշ­խա­տան­քի կա­րողու­թե­նէն զրկո­ւիլ։ Այսպէ­սով ալ անա­ւարտ մնաց իբ­րեւ թէ Աս­տուծոյ գա­հը նո­ւաճե­լու մի­տու­մով կա­ռու­ցած Բա­բելո­նեան…

Երբ եկաւ ազգային գրական լեզու մը ունենալու ժամանակը…

Երբ եկաւ ազգային գրական լեզու մը ունենալու ժամանակը…   1.Վերաբերիլ Արեւմտահայերէնի այս մէկ բայաձեւին դիմաց արեւելահայերէնը ունի երկուքը՝ վերաբերել եւ վերաբերուել (վերաբերվել): Ան  ունի երկու հիմնական նշանակութիւն՝ ա. պատկանիլ, առնչուիլ,  կապ ունենալ, ուղղուիլ, ժողովրդախօսակցական ոճով՝ խառնուիլ. –Անոնց   ակնարկութիւնը քեզի կը վերաբերի: –Այդ գրութիւնդ կը վերաբերի հովուերգական սեռին: բ. վարուիլ, վերաբերում ցոյց տալ. –Պէտք է զգուշ վերաբերիս (վերաբերուես)  մեծաւորիդ հանդէպ: –Նայած թէ տիրուհին  ինչպէս կը վերաբերի (կը վերաբերուի)…