Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները (գ մաս) Քանի մեր բերած իրանական փոխառութիւնները ընդհանրապէս ժողովրդախօսակցական բնոյթ ունին, հետաքրքրական է գիտնալ, թէ ի՛նչ ձեւ ու տեսք ունեցած են անոնք իրենց փոխառութեան օրերուն՝ յարաբերաբար փոխատու լեզուներուն՝ պարսկերէնին եւ պահլաւերէնին: Մեծաթիւ օրինակներ ցոյց կու տան, որ մեր փոխառութիւնները միշտ նոյնահունչ չեն եղած փոխատու լեզուի բառերուն հետ. հետաքրքրուողը կրնայ աչք մը նետել…
Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները (բ մաս) Մեր նախորդ յօդուածով տեսանք, որ հայերէնը պարսկերէնէն փոխ առած է 1400 բառ: Այս փոխառութիւնները բանաւոր ճամբով կատարուած ըլլալնուն պատճառով՝ առհասարակ առօրեայ խօսակցական բառեր են, որոնք իրենց կեն-սունակութենէն գրեթէ ոչինչ կորսնցուցած են մինչեւ այսօր՝ չհաշուած մէկ աննշան տոկոսը, որ պատմական բնոյթ ունի ու կորսնցուցած է իր այժմէականութիւնը: Պարսկական փոխառութեանց այս կշիռը…
Հայերէնի իրանական փոխառութիւնները Պատմական Հայ-իրանական յարաբերութիւնները պատմական շատ խոր անցեալ ունին: Այս յարաբերութեանց ակնարկող առաջին շօշափելի վկայութիւնը կը գտնենք յոյն զօրավար-պատմիչ Քսենոփոնի «Նահանջ բիւրուն»-ի մէջ. ըստ որուն՝ Հայաստան 6–րդ դարուն անկախութիւնը կորսնցուցած՝ պարսկական իշխանութեան սատրապութիւններէն մէկն էր՝ 13-րդը: Պարսից Դարեհ Ա. արքան իր ← Բեհիսթունի արձանագրութեան մէջ կը վկայէ հետեւեալը, թէ «Քա.…
ՇՈՒՇՏԱԿԸ Քրիստոսի եկեղեցին եւ ամուսնութիւնը (1) Այս գլուխը սկսելու առթիւ կը փափաքիմ նախ սահմանել սակաւ ծանօթ շուշտակ բառը: Մալխասեան զայն կը բացատրէ հետեւեալ կերպ. –լուսնի մահիկի նման կանացի գդակ, –քահանայ, որ այրիանալուց յետոյ կուսակրօն է դառնում: Այս վերջին նշանակութեան բերումով կուսակրօնն ալ կը կոչուէր շուշտակ վարդապետ, եպիսկոպոս, ընդհուպ՝ շուշտակ կաթողիկոս: Թերեւս մտածուի, թէ կանացի գդակին անունը ի՛նչ կապ ունի կուսակրօն դարձած…
ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԻ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ Լեզուն որով գրեցի երկրի երեսը քիչեր Կը կարդային զայն արդէն ու պակսեցան անոնք ալ. Հարիւր տարի ետք միայն իր այս ձեւով, այս սխալ Կամ ճիշդ ձեւով ու հնչմամբ՝ լեզուն անուշ զոր խօսէր Էին անուշ տղաքներ, գուցէ խօսող չունենայ, ՎԱՀԱՆ ԹԷՔԷԵԱՆ – 1942 Արդարացուա՞ծ է արդեօք բանաստեղծին կանխագուշակումը մեր լեզուի ապագային մասին՝ թէ հնարաւորութիւններ…
ՊԱՀՊԱՆԵՆՔ ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԸ Ա.- ԱՐԵՒԵԼԱՀԱՅԵՐԷՆՆ ՈՒԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԵՐԷՆԸ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՃԱԿԱՏԳԻՐՆ Է ՄԵՆՔ ԵՆՔ ՄԵՐ ԼԵԶՈՒԻՆ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ ՈՐՈՇՈՂԸ Լեզուագիտութեան մէջ ընդունուած տեսակէտ մըն է, թէ լեզուին բոլոր յատկութիւնները կը կրեն ժողովուրդի մտածելակերպին, միջավայրին եւ քաղաքական կեանքի ազդեցութիւնը: Այսինքն՝ իր ապրած կեանքի ընթացքով ժողովուրդը կ՚որոշէ լեզուին ճակատագիրը: Լեզուական փոփոխութիւններու, առաւել կամ նուազ չափով ենթակայ են բոլոր լեզուները: Կը…
Արեւմտահայերէնը Որպէս Վտանգուած Լեզու.Ալպէր Քէշիշ Ինչպէս ամէն տարի, այս տարի ալ կը նշուի Միջազգային Մայրենի Լեզուներու Օրը՝ յուզում պատճառելով բազմաթիւ ազգերու, որոնց լեզուները ենթակայ են անհետացման վտանգին: Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութեան գլխաւոր հիմնարկութիւններէն Իւնէսկոյի տեղեկագիրին համաձայն, արեւմտահայերէնն ալ կը պարզէ նոյն երեւոյթը՝ լուրջօրէն վտանգի ենթակայ այլ լեզուներու կողքին: Լեզուները որպէս կենդանի էակներ, կը ծնին,…
Դաստ… դաստառակ… դաստիարակ Ձեզմէ քիչեր պիտի ուզէին հաւատալ, թէ դաստիարակ բառը, որ դպրոցական այնքան ազնիւ եւ յուզիչ յուշեր կ’արթնցնէ, կրնար պարսկերէն եղած ըլլալ։ Այդպէս ալ է՚, եւ բառացի կը նշանակէ «ձեռքէն բռնող»։ Այդ ի՞նչ ձեռք բռնող է, -պիտի հարց տաք աւելի զարմացած։ Ուրեմն դաստիարակը երեխաները խնամող, անոնց օգնող, զանոնք կրթող, անոնց ձեռքը բռնած առաջնորդող եւ…
Ինչո՞ւ Ոչ Հայերէն Երբ կը խօսինք հայերէնի վտանգուած լեզու ըլլալուն մասին, մեր միտքը առաջին հերթին կ՛երթայ արեւմտահայերէնին, քանի որ ականատեսը կ՛ըլլանք, կամայ-ակամայ՝ անոր հետզհետէ նուազ գործածութեան, իրարու յաջորդող նոր սերունդներուն կողմէ, մասնաւորապէս եւ անոր սխալ ու խաթարուած գործածութեան՝ բոլորիս կողմէ ընդհանրապէս։ Սակայն կայ ուրիշ իրողութիւն մը, որ հայերէնի վերապրումին կ՛առնչուի ու կը վտանգէ անոր…
Գործնական արեւմտահայերէն. հապա դպրոցէ՞ն ետք The character has to choose between three red devices. Ե՞րբ կը խզուի կապը հայերէնի ու աշակերտին միջեւ։ Միջնակարգէն ետք շատ անգամ, երբ հայերէնով մատուցուած աշխարհը կը սկսի նեղ ու անձուկ դառնալ երիտասարդութեան սեմը թեւակոխած պատանիին համար։ Այս գիծէն ետք դպրոցին, ուսուցիչին դերը էական նշանակութիւն ունի՝ պատանիի աշխարհէն ներս հայերէնին գրաւելիք…