Category Archives: western

Արեւմտահայերու Անուններու Տառադարձութիւն

Արեւմտահայերու Անուններու Տառադարձութիւն Արեւմտահայերի լատինատառ անունները արեւելահայերի մեծ մասը սխալ է հայերէնացնում, այսինքն՝ արտայայտում հայերէն տառերով։ Ցաւօք, այս առումով տգէտ են նաեւ պետական այն մարմինների աշխատողները, որոնք գրանցում են Հայաստանի քաղաքացիութիւն ստացող արեւմտահայերին։ Այս տգիտութեան հետեւանքով աղաւաղւում են արեւմտահայերի հայատառ անունները։ Բացարձակապէս անընդունելի են Վասկեն, Կեւորկ, Անահիդ եւ այլ այսպիսի տառադարձումները։ Ոչ մի արեւմտահայ իր…

Սերմ-սերմամբ

Սերմ-սերմամբ Ասոնք երկուքն ալ ծանօթ, առօրեայ գործածութիւն ունեցող բառեր են եւ մատչելի են մեր բոլոր խաւերուն: Սակայն մեզմէ քանի՞ն մտածած է,  թէ ի՛նչ է կապը այս  երկուքին, աւելի ճիշդը՝ ինչպէ՞ս յառաջացած է  ասոնց երկրորդը՝ սերմամբ: Այս նոյն հարցումը վերջերս տուի հայագիտութեան մագիստրոսի մը, որ իսկոյն պատասխանեց. «Ան կազմուած է սերմ արմատով եւ ամբ վերջածանցով», –…

Լծակից հնչիւններ/տառեր

1. Լծակից հնչիւններ/տառեր Հայերէնի մէջ ի վաղուց անտի նկատուած են բառեր, որոնք հանդէս  եկած են  տարբեր արտասանութեամբ, իսկ այդ տարբերութիւնը առհասարակ կը կայանայ մէկ հնչիւնի մէջ. օրինակ՝ երախայ եւ երեխայ ՝ ա/ե, այլեւ՝ Արաքս եւ Երասխ, առասան եւ երասան, արագ եւ երագ: Ա եւ ե ձայնաւորները այս պարագային կը կոչուին  «լծակից հնչիւններ», եւ անշուշտ տառերը՝  «լծակից…

Երբ Աբեղեանական Ուղղագրութիւնը Արագասոյր Կ՛արշաւէ Աստ Ու Անդ…

Երբ Աբեղեանական Ուղղագրութիւնը Արագասոյր Կ՛արշաւէ Աստ Ու Անդ… Մեծ Եղեռնէն աւելի քան դար մը ետք, այսօր, աշխարհացրիւ սփիւռքահայերու երրորդ ու չորրորդ սերունդները քանի՞ ճակատի վրայ պարտին պայքար մղել՝ հայ մնալու կամ հայապահպանման դրօշը գետին չձգելու համար։ Անկախ՝ իրենց քաղաքացիի եւ մարդու անհատական առօրեայ պատասխանատուութիւններէն, երազներէն ու տաղտուկներէն, եթէ հայկական արիւն կը շրջի իրենց երակներուն մէջ՝…

Հրաւէր՝ մասնակցելու «Կալուածի քառալեզու մասնագիտական բառարան»ի ձեւաւորման

Հրաւէր՝ մասնակցելու «Կալուածի քառալեզու մասնագիտական բառարան»ի ձեւաւորման Սիրելի՛ ընթերցողներ, Մեր բարեկամներէն Համբարձում Յարթունեան պատրաստած է մասնագիտական բառարան մը՝ «Կալուածի քառալեզու մասնագիտական բառարան»: Կը կցենք անոր յառաջաբանը, որպէսզի յստակ գաղափար մը ունենաք անոր մասին:  Հեղինակը  տրամադիր է ամէն փափաքողի ղրկել անոր ձեռագիրը՝ ստանալու համար ընթերցողներու կարծիքն ու նկատողութիւնները՝ վերջնական ձեւաւորում մը տալէ առաջ  իր աշխատութեան:  Անգամ մը…

«Չի բաւեր ճիշդ մտածել՝ ճիշդ գրելու համար»

«Չի բաւեր ճիշդ մտածել՝ ճիշդ գրելու համար» Կապիկին մկրտութիւնը «Յաճախ մտածած եմ եւ յիշած ֆրանսացի ծիրանաւոր Փոլինեաքի (1661-1741) արտայայտութիւնը վանդակի մէջ գտնուող կապիկ մը դիտելէ ետք.     “Խօսի՛ր եւ քեզ մկրտեմ”» (Յակոբ Պալեան, «Ազատ օր», 13-12-2021): Փորձենք քիչ մը  վերլուծել  ու անդամահատել այս նախադասութիւնը՝  վասն տալոյ զկայսերն՝ կայսեր  եւ զաստուծոյն՝ Աստուծոյ, եւ այնու տեսանիցեմք զի՞նչ  ստասցի:…

Յոգնակիի չարաշահում

Յոգնակիի չարաշահում Ի՞նչ կը մտածէք հետեւեալին մասին. «Վարչապետը հեռաձայնային հաղորդակցութիւններ ունեցած է Թրուտոյի եւ Պլինքընի հետ» («Ազդակ», 15-3-20225, էջ 1): Դուք ի՞նչ թիւով կը գրէիք հաղորդակցութիւններ-ը. Եզակի՞, թէ՞ յոգնակի: *   *   * Մենք այլապէս գիտենք,  եւ յօդուածին բովանդակութիւնն ալ կը հաստատէ, որ վարչապետը խօսած է՝ մէյ մը Թրուտոյի հետ, մէյ մըն ալ Պլինքընի հետ: Այս պայմաններու մէջ  լեզուական …

Բառերու Գանձարանին Մէջ – 7. «Ռա» ու «Րէ», Ռահ ու Ռանչպար, Ռամիկ եւ Ռազմիկ (Բ. Մաս)

Բառերու Գանձարանին Մէջ (7) – «Ռա» Ու «Րէ», Ռահ Ու Ռանչպար, Ռամիկ Եւ Ռազմիկ (Բ. մաս‏) Շփոթեցուցիչ պարագայ ունին «ձերբակալել» ու «ձերբազատիլ» բայերը, որոնք թէեւ կու գան «ձեռք» բառէն, սակայն կը գրուին «րէ»-ով, որովհետեւ կազմուած են գրաբար «ձերբ» («ձեռք»-ին գործիական հոլովը` ձեռքով) եւ համապատասխանաբար` «կալանել» (բռնել, կապել)  ու «ազատիլ» բայերէն… «Ձեռն» արմատով շինուած միւս բառերը կը պահեն իրենց ուղղագրութիւնը. ձեռագիր, ձեռագործ, ձեռակերտ, ձեռարուեստ, ձեռնակապ, ձեռնափայտ, ձեռնառումբ, ձեռնոց, ձեռնարկ, ձեռնադրել, առատաձեռն, ձեռնածու…

Բառերու Գանձարանին Մէջ (7) – «Ռա» Ու «Րէ», Ռահ Ու Ռանչպար, Ռամիկ Եւ Ռազմիկ (Ա. մաս‏)

Բառերու Գանձարանին Մէջ (7) – «Ռա» Ու «Րէ», Ռահ Ու Ռանչպար, Ռամիկ Եւ Ռազմիկ (Ա. մաս‏) Երբ նախակրթարանի աշակերտ էինք, հայերէնի մեր ուսուցիչը «ռ-ր» նոյնահնչիւն տառերուն ուղղագրութեան վերաբերեալ կատարած էր կարեւոր հաստատում մը. —«Ն» գիրէն առաջ եկող R հնչիւնը ՏԵՒԱԲԱՐ ԳՐԵԼ «ռ»-ով։ Օրինակներուն մէկ մասը ուսուցիչը ի՛նք կ’արձանագրէր գրատախտակին վրայ, մնացեալն ալ մե՛նք կը փորձէինք գտնել.— բռնել,…

Բառերու Գանձարանին Մէջ (6) – «Չա» Եւ «Ջէ», Զեղչել, Զիջիլ Եւ Զղջալ

Բառերու Գանձարանին Մէջ (6) – «Չա» Եւ «Ջէ», Զեղչել, Զիջիլ Եւ Զղջալ Եթէ ինձմէ պահանջուի, որ թուեմ ամէնէն գործածական այն տասնհինգ հայերէն բառերը, որոնք «չա»-ով կը սկսին, պիտի պատասխանեմ. -Չակերտ, չիր ու չամիչ, չար, չարչարել, չափ, չէզոք, չղջիկ, չնչին (աննշան), չոր, չորս, չուան, չքաւոր, չքնաղ, Չինաստան։ Նոյնը եթէ խնդրուի «ջէ»-ով սկսող բառերուն համար, պիտի պատասխանեմ. -Ջահ, ջաղացք, ջամբել,…