Հայոց Գիրերը Հին աշխարհի այբուբեններէն միակը, որուն ծննդաբանութիւնը գրաւոր վկայուած է ժամանակակիցի մը կողմէ,− հայերէ՛նն է, մնացեալներունը՝ փիւնիկերէնի, եբրայերէնի, արամերէնի, յունարէնի, լատիներէնի, ղպտերէնի ու ասորերէնի…կը մնան այսպէս կամ այնպէս անծանօթ: Այս բացառութիւնը կը պարտինք Մեսրոպի աշակերտներէն Կորիւնին: Արդարեւ, Մեսրոպի մահէն (440) ետք անոր աշակերտները՝ Յովսէփ կաթողիկոսական տեղապահի գլխաւորութեամբ, խնդրեցին Կորիւնէն, որ շարադրէ Ուսուցչապետի կեանքն…
Գրախօսական Տիգրան Գաբոյեանի «Ճեղքերս Քաղաքակրթութիւններու Պատերով» հատորին Երկար ժամանակէ ի վեր գեղարուեստական հատորի մը մասին «գրախօսական» չէի գրած, որն իմ սիրելի գրական ոճերէն մէկն է: Վերջերս նուէր ստացայ բանաստեղծ ընկերոջս՝ Տիգրան Գաբոյեանի «Ճեղքեր Քաղաքակրթութիւններու Պատերով» բանաստեղծական հատորը, որ հեղինակի 3-րդ քերթողագիրքն է, ուր յստակ կը գտնենք բիւրեղացման ձգտող բանաստեղծի մը ընթացքն ու միեւնոյն ժամանակ տառապանքը:…
Արեւմտահայերէն… Սփիւռքահայ Գրականութիւն…(5) Եւ այս իրադրութեան մէջ կարելի չէ ըսել, թէ արեւմտահայերէնը կենդանի, ապրող ու շնչող լեզու մը չէ, ընդունելով հանդերձ, որ պետականութենէ, համախումբ ապրելէ զրկուած ժողովուրդներու լեզուները գոյատեւելու լուրջ արգելքներ ունին: Ունինք: Հետեւաբար՝ լեզուի գոյատեւումը ընդհանրապէս հաւաքական ճիգի մը արդիւնքը պիտի ըլլայ: Եւ այդ հաւաքական ճիգը կ’արտայայտուի ընտանիքի ջամբած դաստիարակութեամբ, եկեղեցւոյ, միութիւններու, կիրակնօրեայ դպրոցներու,…
Արեւմտահայերէն… Սփիւռքահայ Գրականութիւն…(4) Այո, մեր թղթային մամուլը, մանաւանդ գրականը, մեծ անկում ապրեցաւ սա վերջին երեսնամեակին, բայց ատիկա երբեք չի նշանակեր, որ սփիւռքահայ գրականութիւնը թաւագլոր նահանջի մէջ է: Չկայ այդպէս բան: Ներկայիս հարթակը փոխուած է. համացանցային հեռարաւորութիւնները եկած են մեծ մասով գրաւելու թղթային հրատարակութիւններու տեղը եւ լաւ է, որ մեր նախկին թերթերն ու գրական յաւելուածները ունին…
Արեւմտահայերէն… Սփիւռքահայ Գրականութիւն…(3) Տարագրութեան ճամբաներուն վրայ դեգերող վերապրողները եւ յաջորդող տասնամեակներուն իրարու ետեւէ կատարուած գաղթերը (Կիլիկեան պարպում, ներքին գաւառներէն հայոց ներհոսք դէպի Սուրիա, Լիբանան եւ Իրաք, 1939-ին Աղեքսանդրէթի սանճաքի հայաթափում) բազմապատկեցին ՄԵՐՁԱՒՈՐ ԱՐԵՒԵԼՔի մեր գաղութներն ու հայութեան թիւը: Յիշենք, որ իբրեւ նախկինին անմիջական շարունակութիւնը՝ Պոլիսը ունէր հոգեւոր, կրթական եւ մշակութային իր կառոյցները: Մերձաւոր Արեւելքի երկիրներուն…
Արեւմտահայերէն… Սփիւռքահայ Գրականութիւն…(2) Եւ վերապրողներս եղանք ՍՓԻՒՌՔ: Յիշենք, որ նախկին Օսմանեան Կայսրութենէն միայն Կ. Պոլիսը մնաց իբրեւ սփիւռքի կարեւորագոյն գաղութներէն մէկը: Մերձաւոր Արեւելքի, Եւրոպայի եւ Միացեալ նահանգներու մէջ արեւմտահայութեան համար մինչ այդ, միաբանական կեդրոնները չհաշուած, կային մշակութային հարթակներ՝ յատկապէս Եգիպտոս, Պոսթոն ու Նիւ-Եորք, Փարիզ, որոնք այսպէս թէ այնպէս դեր մը ունեցան նորեկները գրական անդաստան առաջնորդելու…
Մտերմիկ Նամակներ Անցեալէն Արեւմտահայ քնարերգակ բանաստեղծ, հայ գրականութեան ամենագեղապաշտ բանաստեղծը նկատուող Միսաք Մեծարենցի նամակներուն մէջ առանձնակի տեղ ունին գրողին գրած նամակները՝ Օֆէլիա Ներկարարեան-Գասապեանին: Ըստ ժամանակակիցներու տուած վկայութիւններուն, իր կեանքի վերջին տարիներուն, Միսաք Մեծարենց հրապուրուած է բժիշկ Տիգրան Գասապեանի կնոջմով՝ բժշկուհի Օֆէլիա Ներկարարեանով, որ նաեւ առաձնակի ներշնչանքի աղբիւր դարձած է գրողին համար: Անոնք բաւական մտերմացած են…
«Արտէմիս, Կանանց Իրաւունքներու Պաշտպան Թերթը» Ազատուհի Սիմոնեան–Գալայճեան անգլերէն լեզուով ներկայացուցած է սոյն ուսումնասիրութիւնը «Եգիպտոսի, Սուտանի եւ Եդովպիոյ Հայերը գիտաժողովին», որ տեղի ունեցած էր Գահիրէ, Ապրիլ 12 2018-ին Հայկազեան Համալսարանի Հայկական Սփիւռքի Ուսումնասիրութեան Կեդրոնի կազմակերպութեամբ: 19-րդ եւ 20-րդ դարաշրջանի ուշագրաւ ձեռքբերումը հանդիսացաւ կանանց ամսագիրի ստեղծումը սկսեալ «Կիթառ» գրական ընտանեկան ամսագիրէն, որ հրատարակուեցաւ ելպիս Կեսարացեանի (1830-1910 կամ 1911) կողմէ Պոլսոյ մէջ 1862-ին: 40 տարի ետք, Գահիրէի մէջ…
Արեւմտահայերէն… Սփիւռքահայ Գրականութիւն…(1) Սփիւռքահայ գրականութեան եւ արեւմտահայերէնի այսօրուան ու վաղուան մասին հնչող ծանրագոյն յոռետեսական արժեւորումները զիս կրկին մղեցին մտորելու լեզուի եւ գրականութեան մասին ու անգամ մը եւս հաստատելու, որ ՉԿԱՅ ԳՐԱԿԱՆ ԼԵԶՈՒ ԵՒ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, ԵԹԷ ՉԿԱՅ ԴՊՐՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԴՊՐՈՑ: Ու կրկին՝ ՉԿԱՅ ԳՐԱԿԱՆ ԼԵԶՈՒ ԵՒ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ, ԵԹԷ ՀԱՅ ԴՊՐՈՑԸ ԾԱՆՐ ԹԵՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ՈՒՆԻ: Յիշենք, որ արեւմտահայութեան…
Երկու մտորում՝ օրուան համահունչ Ի՜նչ լաւ է, երբեմն դարձնել էջերը այն հատորներուն, որոնք կտակուած են միտքի մարդոց կողմէ: Յաճախ ալ հոն գտնել այժմէական միտքեր, մեր օրերուն զուգահեռ դրուագներ, մերօրեայ կեանքին համահունչ մտորումներ, որոնք պիտի կրնային ուղղորդել շատերը, եթէ… անոնք տրամադիր ըլլային անսալու անոնց: Ուրեմն, այժմ թերթենք ֆրանսահայ գրող, բժիշկ, հրապարակագիր Շաւարշ Նարդունիի (Ասքանազ Այվազեան) երկու…