Category Archives: analyzes

«Տիգրանակերտի Պատմիչը»՝ Մկրտիչ Մարկոսեան Իր Մահկանացուն Կնքեց

«Տիգրանակերտի Պատմիչը»՝ Մկրտիչ Մարկոսեան Իր Մահկանացուն Կնքեց Անցնող շաբաթավերջին, 84 տարեկանկին մահացաւ հայ գիւղագրութեան վերջին ներկայացուցիչներէն մէկը հանդիսացող տիգրանակերտցի նշանաւոր գրող Մկրտիչ Մարկոսեան, կը հաղորդէ «Արաս» հրատարակչութիւնը՝ նշելով, որ Մարկոսեան «Արաս»ի հիմնադիրը եղած է, «որ Յակոբ Մնձուրիէն ստացած ժառանգութիւնը արժեւորեց մեծապէս»: Մկրտիչ Մարկոսեան ծնած է 1938ին, Տիգրանակերտի այսպէս կոչուած «Կեաւուրի թաղ»ին մէջ, որ ապագային դարձաւ…

Թորոս Ազատեանի արխիւէն բացառիկ նմոյշ մը

Թորոս Ազատեանի արխիւէն բացառիկ նմոյշ մը 1950-ականներու վերջերը Հայաստանի «Եղիշէ Չարենց» գրականութեան եւ արուեստի թանգարանը Մաշտոցեան Մատենադարանին յանձնած է արեւմտահայ բանասէր, բանաստեղծ, խմբագիր եւ հասարակական գործիչ Թորոս Ազատեանի արխիւին մէջ գտնուող ձեռագրերը, որոնք փրկուած եզակի նմոյշներ են՝ դեգերումներու ուղի անցած եւ այսօր մայր հայրենիքի ձեռագրագիտական գլխաւոր կառոյցին մէջ ապահովապէս հանգրուանած: Այս տեղեկութիւնը մեզի փոխանցեցին Երեւանի…

Համշէներէնը Համշէնցիների Ընդհանուր Ինքնութիւնն Է

Համշէներէնը Համշէնցիների Ընդհանուր Ինքնութիւնն Է Չայէլիի Ռաշոտ շրջանում խօսող 10-15 հոգուն չհաշուած` Արդուինի շրջաններից դուրս ապրող համշէնցիները համշէներէն (հայերէնի Համշէնի բարբառով-«Ակունք»ի խմբ․) չեն խօսում: Ռաշոտի շրջանում խօսուող լեզուի մասին բաւարար գրառումներ, ցաւօք սրտի, դեռեւս չկան: Համշէնի լեզուն, մշակոյթը ուսումնասիրող անձանց համար առաջնային ամենակարեւոր խնդիրներից մէկը, անշուշտ, պէտք է լինի այս շրջանում վերջին լեզուակիրների խօսակցութիւնների մանրամասն…

Վեհանուշ Թեքեան` Սփիւռքագիր

Վեհանուշ Թեքեան` Սփիւռքագիր ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ Բանաստեղծութեան թէ արձակի մէջ բնականաբար միշտ ալ սփիւռքեան փորձառութիւնը եղած է կիզակէտը Վեհանուշ Թեքեանի գրականութեան, որ աւելի քան հինգ տասնամեակի վրայ կ՛երկարի: Քաղաքական թէ տնտեսական պատճառներով սփիւռքահայութեան կացութիւնը փոխուեցաւ նշեալ կէս դարու ժամանակաշրջանին, եւ արեւելեան սփիւռքի հայախօս աշխուժ գաղութները սկսան նօսրանալ, եւ մեծածաւալ նոր գաղթականութեան շարժում մը սկսաւ դէպի Արեւմուտք,…

Վեհանոյշ Թեքեանի «Կին՝ Ատեան Եւ Մատեան» Հատորը

Վեհանոյշ Թեքեանի «Կին՝ Ատեան Եւ Մատեան» Նոր Հատորը «Ասպարէզ» – Քերթողական եւ արձակ կտորներու «Կին՝ Ատեան Եւ Մատեան» հաւաքածոն Վեհանոյշ Թեքեանի վաստակին մէջ կիներու մասին խօսող արտադրութեան մէկ ճաշակն է։ Հոն կը ներկայանան այլատեսակ կիներ՝ տարբեր մշակոյթներէ, ցամաքամասերէ, ու ընկերային յարաբերութեանց ժամանակաշրջաններէ։ Անոնք իրե՛նց հոգեխառնութեամբ եւ ձայնով կը դիմակայեն սովորականն ու անսովորը, տարբեր պետութիւններու օրէնքները,…

Մշակոյթ, Կրթութիւն, Պետականութիւն, Քաղաքացիութիւն…

Մշակոյթի Աւանդական ու Նոր Դերերը։ Մշակոյթը, իր ամենէն լայն առումով[1], դարեր շարունակ եղած է մեր ազգը պահող ու պահպանող կենսական ուժը։ Մշակոյթը մեր ազգային ինքնութիւնն է, մեր դիմագիծը, մեզ բնորոշող և ուրիշ ազգերէ զանազանող ամենէն կարևոր գործօնը, մեր ազգային վարկը։ Դարեր շարունակ, մշակոյթը եղած է մեր «բանակ»ը, մեր «պաշտպանութեան նախարարութիւն»ը, մեր ազգային անվտանգութեան երաշխաւորը։ Սակայն,…

Մուտք՝ Որբունիի գրականութենէն ներս

Մուտք՝ Որբունիի գրականութենէն ներս   ԻՐԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹԵԱՆ ԽԱՂԸ Դժուար է արագ ակնարկով մը ներկայացնել Որբունիի արձակը, որուն մա՛նաւանդ վիպական մարզը, «Փորձը»էն մինչեւ «Եւ եղեւ մարդ», «Թեկնածուն», «Ասֆալթը» եւ «Սովորական օր մը» անուն գործը, Փրուստէն մինչեւ Րոպ Կրիէ բաց մնալով բոլոր փնտռտուքներու դէմ՝ զարմանալի հոլովոյթ մը կրեց, եւ փորձեց դրսեւորումի իր եղանակը գտնել։ «Բագին»ի համար կատարուած…

Տերսիմը Մալխասի «Զարթօնք» Վէպին Մէջ

Նախաբան   Շատ մը հայերու համար, որոնք ծնած ու մեծցած են Սփիւռքի մէջ 20-րդ դարու կէսէրէն մինչեւ նոյն դարու վերջը, «Զարթօնք»ը կը նկատուի հայկական յեղափոխական շարժումը ներկայացնող գրական հիմնական գործը։ Աշխատութեան մէջ կը գտնենք վիպականացած իրադարձութիւններ, զորս հեղինակը՝ Մալխասը անձամբ ապրած է իբրեւ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան նուիրեալ անդամ։ Վէպը ծաւալուն գործ մըն է, բաղկացած է…

Հայերը եւ քննական մտածողութեան (critical thinking) հրամայականը

Հայերը եւ քննական մտածողութեան (critical thinking) հրամայականը Կասկածէ վեր է որ ընկերութեան մը, ազգի մը կամ որեւէ խմբաւորումի ողնայարը կը հանդիսանայ երիտասարդ տարրը, որ իբրեւ քաթալիսդ մղում կու տայ շարժումներու կամ պատճառ կը դառնայ ընկերային անդամալուծութեան: Եթէ ընկերութիւն մը առողջ է, անպայման որ ունի երիտասարդութիւն մը, որ զայն կ՝առաջնորդէ դէպի առաջ՝ յառաջդիմութեան, ընկերային դրական փոփոխութիւններու,…

Ենովք Արմէն բառաստեղծը

Ենովք Արմէն բառաստեղծը Ենովք Արմէն. այս անունը կը կրէր Եղեռնի նախօրեակին պոլսահայ  հրապարակին վրայ ամենաբարձր աղմկող մարդը: Իր կեանքի 84 տարիներուն (1883−1968) ոչ մէկ վայրկեանը հանգիստ նստած է ան. խմբագրած է ութ-տասը թերթ, գրած ու հրատարակած է ութ-տասը հատոր գիրք,− որոնց ոչ մէկը կը կարդացուի այսօր,−  ըրած է թարգմանութիւններ, մասնակցած է  ազգային-հասարակական բոլոր գզուըռտուքներուն, կռուած…